George Seferis Papers - Processing History

Αρχείο Γιώργου Σεφέρη - Ιστορικό πρόσκτησης και οδηγίες χρήσης

Το Αρχείο του Γ.Σ. περιήλθε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του ποιητή, όπως διατυπώνεται στη διαθήκη του. Μετά το θάνατο του Γ.Σ. και με ιδιωτικό συμφωνητικό της κληρονόμου του Μαρώς Σεφέρη (27 Φεβ. 1973) έγινε η δωρεά του Αρχείου προς τη Γεννάδειο. Η παράδοση του υλικού έγινε σε δύο στάδια («πρώτη παραλαβή» και «νέα παραλαβή»), ενώ συμπληρώθηκε το 2002 με το τμήμα του αρχείου Γ.Σ. που είχε στην κατοχή του ο Αλέξ. Γ. Ξύδης. Το 1995 προστέθηκε ένας φάκελος με φωτογραφίες του Γ.Σ. που είχαν χρησιμοποιηθεί στην έκθεση Greek Month στο Λονδίνο το 1975. Το αρχείο στο σύνολό του σχεδόν είναι πλέον ταξινομημένο και προσβάσιμο. Τα πνευματικά δικαιώματα διατηρεί η κ. Δάφνη Κρίνου.

Αυτό που ονομάζουμε «πρώτη παραλαβή» ουσιαστικά αποτελείται από διαδοχικές παραδόσεις υλικού από το 1973 έως το 1976. Όλο το υλικό της «πρώτης παραλαβής» καταγράφηκε αποκλειστικά από τον Θ.Δ. Φραγκόπουλο ο οποίος συνέταξε αναλυτικό κατάλογο.  Το υλικό της «δεύτερης ή νέας παραλαβής» (1996) το επεξεργάστηκε, κατέγραψε και ταξινόμησε ομάδα ειδικών αποτελούμενη από τις Κατερίνα Κρίκου-Davis, Κατερίνα Κωστίου και Θεανώ Μιχαηλίδου, οι οποίες συνέταξαν ένα νέο κατάλογο. Το έργο έγινε υπό την καθοδήγηση της Κατερίνας Κρίκου-Davis που είχε και τη γενική εποπτεία. Ιδιαίτερα χρονοβόρα στη διαδικασία αυτή υπήρξαν η ορθή κατάταξη παρατοποθετημένων εγγράφων, η αναγνώριση και αξιολόγηση του ετερόκλητου υλικού στην Υποενότητα ΙΕ΄ (Ποικίλα), και η ταύτιση ανυπόγραφων επιστολών ή επιστολογράφων με δυσανάγνωστες ή ελλιπείς υπογραφές.

Ο Φραγκόπουλος είχε οργανώσει το Αρχείο σε 11 ενότητες με φακέλους ενώ με τη νέα παραλαβή, το υλικό ταξινομήθηκε σε 7 ενότητες με υποενότητες, φακέλους και υποφακέλους. Όπως ήδη αναφέρθηκε, και στις δύο καταγραφές η ταξινομική πρακτική του ίδιου του Γ.Σ. υπήρξε δεσμευτική. Τα περαιτέρω προβλήματα που προέκυψαν από την ύπαρξη δύο καταγραφών, δύο ταξινομικών συστημάτων αρίθμησης και δύο καταλόγων μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:
- ασυνέπεια στον τρόπο καταγραφής και το βαθμό λεπτομέρειας (βλ. για παράδειγμα διαφορές στην καταγραφή της αλληλογραφίας)
- διαφορές μεθοδολογικές και διαφορές γλωσσικού ύφους
- περίπλοκο σύστημα παραπομπής στους φακέλους πράγμα που καθιστούσε το Αρχείο ιδιαίτερα δύσχρηστο.
Τα προβλήματα αυτά και η σύγχυση που δημιουργούσαν στον τρόπο παραπομπής οδήγησαν στην απόφαση να εφαρμοστεί ενιαίο σύστημα αρίθμησης όλων των φακέλων και να ενοποιηθούν οι δύο κατάλογοι. Την ενοποίηση των δύο καταλόγων ξεκίνησε η Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan και εν συνεχεία ανέλαβε και ολοκλήρωσε η Λήδα Κωστάκη το 2004. Η Κατερίνα Κρίκου-Davis είχε συμβουλευτικό ρόλο στη διαδικασία ενοποίησης των καταλόγων και έχει επιμεληθεί το νέο ενιαίο κατάλογο ως και την Ενότητα ΙΙ.Β (Οικογενειακή Αλληλογραφία).

Ο συνδυασμός των δύο καταλόγων σε έναν αποδείχτηκε μια σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία. Το κοπιαστικό έργο της δακτυλογράφησης σε ηλεκτρονική μορφή του κατάλογου Φραγκόπουλου διεκπεραίωσε η Κατερίνα Παπαθεοφάνη. Στη συνέχεια προστέθηκαν οι περιγραφές του Φραγκόπουλου στον κατάλογο της «Νέας Παραλαβής» και δόθηκε ενιαία μορφοποίηση (formatting) στο κείμενο. Αποφασίστηκε να διατηρηθεί το γλωσσικό ύφος του Φραγκόπουλου. Οι λίγες επεμβάσεις που έγιναν στον κατάλογό του (διορθώσεις, επεξηγήσεις, προσθήκες) σημειώνονται με διπλές αγκύλες. Μόνο στις ελάχιστες περιπτώσεις  που παρατηρήθηκαν φανερά λάθη (τυπογραφικά, ορθογραφικά, λάθος σε όνομα) αυτά διορθώθηκαν σιωπηρά. Σε ορισμένες περιπτώσεις η περιγραφή του Φραγκόπουλου παραμένει ελλιπής, αλλά όπως σημειώνει και ο ίδιος, δεν είχαν αποδελτιωθεί όλοι οι φάκελοι. Κατά την ταξινόμηση της «Νέας Παραλαβής» δεν έγινε πλήρης έλεγχος των φακέλων που είχε καταγράψει ο Φραγκόπουλος.

Ο νέος ενιαίος κατάλογος ακολουθεί την οργάνωση της «Νέας Παραλαβής» σε 7 ενότητες (βλ. «Οργάνωση Καταλόγου»). Στο παρακάτω παράδειγμα εξηγείται τι σημαίνει το περιεχόμενο στις αγκύλες που συνοδεύουν κάθε υποφάκελο:

EΝΟΤΗΤΑ  Ι: ΤΟ ΕΡΓΟ
Υποενότητα Ι.Α: Ποίηση
ΦΑΚ. 3

υποφ. 1 [Ι.Α 13 - VIII 149/28 α]
Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄
Χειρόγραφο τετράδιο καμωμένο ως αυτοσχέδιο ντοσσιέ με τίτλο «Κύπρον… – Πρόχειρα. Ποιήματα 1953-1955».
Το περιεχόμενο της αγκύλης δίπλα στον αριθμό του υποφακέλου αναφέρεται στην ταξινομική αρίθμηση της “Νέας Παραλαβής” και στην παλιά ταξινομική αρίθμηση Φραγκόπουλου που δε χρησιμοποιούνται πια. Η διατήρηση μέσα σε αγκύλες του παλαιού ταξινομικού αριθμού της πρώτης και της δεύτερης παραλαβής κρίθηκε σκόπιμη τόσο για ιστορικούς λόγους, όσο και για την εξυπηρέτηση των μελετητών που έχουν χρησιμοποιήσει τα παλαιότερα συστήματα καταγραφής.

Το Αρχείο συνοδεύουν τα εξής εργαλεία καταγραφής/ταξινόμησης:
1. Δελτία πρώτης καταγραφής και αποδελτίωσης των φακέλων από το Φραγκόπουλο (φυλάσσονται σε χωριστό κουτί).
2. Τετράδιο μεγάλου σχήματος «Οδηγός» (Ιούνιος-Ιούλιος 1975): αποτελείται από την πρώτη (;) καταγραφή των 11 ενοτήτων (ιδιόχειρη από τον Θ.Δ. Φραγκόπουλο), με σημείωμα όπου εξηγείται η οργάνωση του αρχείου, η ύπαρξη απόρρητων φακέλων και καταγράφονται οι ημερομηνίες παραλαβής των πρώτων δεματιών. Περιλαμβάνει ευρετήριο φακέλων κατά ενότητα.
3. Δακτυλόγραφος κατάλογος Φραγκόπουλου: α) λυτός σε ντοσιέ (Ιούλιος 1975-Φεβρουάριος 1976), με οδηγίες χρήσης του Αρχείου, εκκρεμότητες στην καταγραφή, κατάλογος αριθμημένων χειρογράφων του Γ.Σ. και χειρόγραφες σημειώσεις του Φραγκόπουλου, β) δεμένος σε τόμο, γ) σε ηλεκτρονική μορφή.
4. Νέα Παραλαβή-Πρόχειρος Κατάλογος (2003).
5. Ενιαίος Κατάλογος (πρώτη μορφή) (2004).

Από τα παραπάνω εργαλεία, τα (1) έως (4) καταγράφονται εδώ μόνο για λόγους τεκμηρίωσης της πορείας του Αρχείου. Ο μελετητής θα πρέπει να χρησιμοποιεί τον κατάλογο (5) και να παραπέμπει στο υλικό του Αρχείου βάσει της νέας ενιαίας αρίθμησης. Για τον εντοπισμό υλικού βάσει παλαιότερων ταξινομικών αριθμών (Φραγκόπουλου ή Νέας Παραλαβής) θα πρέπει να συμβουλεύεται τον υπεύθυνο των Αρχείων και μελλοντικά τα ευρετήρια που θα συνοδεύουν τον τελικό κατάλογο.