Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη είναι ένα θησαυροφυλάκιο βιβλίων, αρχείων και έργων τέχνης που αποτελούν μαρτυρίες για την κληρονομιά του Ελληνισμού από το τέλος της αρχαιότητας μέχρι τις μέρες μας. Στεγάζεται σε ένα μεγαλοπρεπές μαρμάρινο κτήριο στις πλαγιές του Λυκαβηττού και το όνομα «Γεννάδειον» τιμά τη μνήμη του Γεώργιου Γεννάδιου (1786-1854), πατέρα του ιδρυτή της βιβλιοθήκης, Ιωάννη Γεννάδιου (1844-1932). Διπλωμάτης, λόγιος και βιβλιόφιλος, ο Ι. Γεννάδιος διακρινόταν πάντα από την έντονη και γεμάτη πάθος αφοσίωσή του στην Ελλάδα.

Νέες προσκτήσεις επεκτείνουν τις συλλογές του Ιωάννη Γεννάδιου. O κήπος της Γενναδείου δίνει ανάσα στο ασφυκτικό κέντρο της πόλης και οι συλλογές έχουν πλέον ξεπεράσει τους 140.000 τόμους και συνεχίζουν να αυξάνονται με γοργό ρυθμό.

Οι κτηριακές εγκαταστάσεις της Βιβλιοθήκης ανακαινίσθηκαν πρόσφατα, έτσι ώστε να διατηρούν καλύτερα τις συλλογές και να εξυπηρετούν τους αναγνώστες, ενώ μια μεγάλη δωρεά από τα ιδρύματα Νιάρχος, Mellon και Horace Goldsmith χρηματοδότησε την αναταξινόμηση της ερευνητικής συλλογής σύμφωνα με το σύστημα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Η γενναιόδωρη αυτή προσφορά,πόροι από την Ευρωπαϊκή Ένωση και δωρεές από ιδιώτες έδωσαν τη δυνατότητα στη Βιβλιοθήκη να στεγάσει τις ερευνητικές, μη σπάνιες συλλογές της σε νέα αναγνωστήρια ανοικτής πρόσβασης, ενώ παράλληλα τα Σπάνια Βιβλία και το υλικό των Ειδικών Συλλογών φυλάσσονται σε κλειστά βιβλιοστάσια που εξασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες συντήρησης.

Ιστορικό

Ο Γεννάδιος είχε πάντοτε την επιθυμία η βιβλιοθήκη του να βρει κάποτε μόνιμη στέγη στην Ελλάδα. Το 1922 προσέφερε τη συλλογή του (26.000 τίτλους) στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα με τον όρο να στεγαστεί σε ειδικό κτήριο, να διασφαλιστεί ως παρακαταθήκη για τον ελληνικό λαό και να είναι ανοιχτή και προσιτή σε όλους τους επιστήμονες όλων των εθνών. Το ίδρυμα Carnegie χρηματοδότησε την ανέγερση του κτηρίου και η ελληνική κυβέρνηση παραχώρησε ένα χώρο κοντά στην Αμερικανική και τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή.

Το κτήριο σχεδιάστηκε και κτίστηκε από την εταιρεία Van Pelt and Thompson της Νέας Υόρκης. Η επιγραφή στο επιστύλιο της πρόσοψης «ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΗΜΕΤΕΡΑΣ ΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ» είναι παρμένη από τον Πανηγυρικό του Ισοκράτη. Τα επίσημα εγκαίνια της Βιβλιοθήκης έγιναν στις 23 Απριλίου του 1926 από τον ίδιο τον Ιωάννη Γεννάδιο και τη γυναίκα του.

Όταν εγκαινιάστηκε η Γεννάδειος ήταν λίγο απομακρυσμένη από το κέντρο της μικρής προπολεμικής Αθήνας, στην περιοχή των αρχαιολογικών σχολών και ήταν προσιτή σε δύο έως πέντε αναγνώστες την ημέρα. Στο τέλος της δεκαετίας του ’60 συνειδητοποιήθηκε η ανάγκη επέκτασης των χώρων της Βιβλιοθήκης με την προσθήκη γραφείων, βιβλιοστασίων και χώρου για εκθέσεις. Την επέκταση, που αποτελούσαν δύο πτέρυγες πίσω από τις κιονοστοιχίες, σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Παύλος Μυλωνάς.

Η Γεννάδειος σήμερα

Τα τελευταία 25 χρόνια μεγάλες κτιριακές επεμβάσεις άλλαξαν ριζικά τις υποδομές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Από το 1995 και μετά οι Επίτροποι της Γενναδείου Βιβλιοθήκης συντόνισαν σε Ελλάδα και ΗΠΑ μια εκστρατεία συλλογής πόρων για τον εκσυχρονισμό της Βιβλιοθήκης. Συγκεντρώθηκαν πόροι που χρησιμοποιήθηκαν για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών, τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων και της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης, καθώς και για την απόκτηση εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας.

Σύγχρονα συστήματα πυρασφάλειας και ελέγχου της ατμόσφαιρας, υπόγειοι χώροι με νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις για τη φύλαξη των αρχειακών και άλλων συλλογών της Βιβλιοθήκης προστέθηκαν σε διαδοχικές οικοδομικές φάσεις το 1999, το 2005 και το 2018/9.

Η Ανατολική Πτέρυγα, που εγκαινιάστηκε το 2005 και ανακαινίσθηκε το 2018, στεγάζει τα Αρχεία και τις Ειδικές Συλλογές, καθώς και τα σπάνια βιβλία και τα έργα τέχνης που ανήκουν τόσο στην αρχική συλλογή του Ιωάννη Γεννάδιου, καθώς και σε συλλογές που αποκτήθηκαν πρόσφατα.

Το 2018, με πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση και δωρεές ιδιωτών, η ολοκλήρωση της νέας πτέρυγας Ιωάννη Μακρυγιάννη στα δυτικά της Γενναδείου δημιούργησε νέα αναγνωστήρια, γραφεία, αίθουσα σεμιναρίων, καθώς και έναν εκθεσιακό χώρο σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές. Ο χώρος αυτός προσφέρει μοναδικές δυνατότητες για την προώθηση της αποστολής της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και της Αμερικανικής Σχολής διαμέσου περιοδικών εκθέσεων, ενώ τα νέα αναγνωστήρια επιτρέπουν την ανοικτή πρόσβαση στις ερευνητικές συλλογές.

Η αίθουσα διαλέξεων, Cotsen Hall, που πήρε το όνομά της από το βασικό χορηγό, τον Lloyd Cotsen, εγκαινιάστηκε το 2005 στα ανατολικά της Βιβλιοθήκης. Το νέο αυτό υπερσύγχρονο αμφιθέατρο είναι χωρητικότητας 370 ατόμων και χρησιμοποιείται για διαλέξεις, συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις που απευθύνονται σε ένα ευρύτερο κοινό.

Διευθυντές της Βιβλιοθήκης

1925 - 1931: Gilbert Campbell Scoggin, Βιβλιοθηκάριος
1931 - 1937: Clarence Lowe, Βιβλιοθηκάριος
1937 - 1941: Shirley Howard Weber, Βιβλιοθηκάριος
Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη παρέμεινε κλειστή στη διάρκεια του πολέμου (1941-1946)
1946 - 1953: Shirley Howard Weber, Βιβλιοθηκάριος
1953 - 1961: Peter Topping, Βιβλιοθηκάριος
1961 - 1976: Francis R. Walton, Βιβλιοθηκάριος μέχρι το 1970; Διευθυντής μετά το 1971
1976 - 1983: Σόφη Παπαγεωργίου, Αναπληρώτρια Βιβλιοθηκάριος
1978 - 1979: Angelike Laiou – Thomadakis, Samuel H. Kress Professor of Hellenic Studies *
1979 - 1981: Timothy E. Gregory, Samuel H. Kress Professor of Hellenic Studies *
1981 - 1982: J. W. Nesbitt, Samuel H. Kress Professor of Hellenic Studies *
1982 - 1983: Μπεάτα Παναγοπούλου, Samuel H. Kress Professor of Hellenic Studies *
1983 - 1986: Μπεάτα Παναγοπούλου, Διευθύντρια
1986 - 1989: George Huxley, Διευθυντής
1989 - 1992: Donald M. Nicol, Διευθυντής
1993 - 1995: David Jordan, Διευθυντής
1996 - 2004: Χάρις Καλλιγά, Διευθύντρια
2004 -    : Μαρία Γεωργοπούλου, Διευθύντρια

* Ο ρόλος των καθηγητών Ελληνικών Σπουδών Samuel E. Kress ήταν να υποστηρίζουν τον Αναπληρωτή Βιβλιοθηκάριο στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης και να συμβουλεύουν την Επιτροπή της Γενναδείου Βιβλιοθήκης για την πορεία της Βιβλιοθήκης.