Νεκρολογία για τον Cyril Mango
Με μεγάλη θλίψη ανακοινώνουμε το θάνατο του Cyril Alexander Mango στις 8 Φεβρουαρίου 2021. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1928, ο Cyril Mango σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Σκωτίας St. Andrews (M.A., 1949), ενώ εκπόνησε το διδακτορικό του στην ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1953.
Από το 1963 έως το 1968 είχε την έδρα Κοραή του Καθηγητή Νέων Ελληνικών και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο King's College του Λονδίνου, ενώ από το 1973 έως το 1995 είχε την έδρα Bywater και Sotheby του Καθηγητή Βυζαντινής και Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η μακρά συνεργασία του με το Αμερικανικό Ερευνητικό Ίδρυμα Dumbarton Oaks, το φημισμένο Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στην Ουάσιγκτον, ξεκίνησε από πολύ νωρίς και συνεχίστηκε σε όλη του τη ζωή. Στο Dumbarton Oaks, ο Cyril Mango ήταν Junior Υπότροφος (1951–1953), Υπότροφος (1953–1954), και Ερευνητικός Συνεργάτης στον τομέα των Βυζαντινών Σπουδών (1954–1955), Διδάσκων Βυζαντινής Αρχαιολογίας (1955–1958), Λέκτορας Βυζαντινής Αρχαιολογίας (1958–1962), Αναπληρωτής Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας (1962–1963), Executive Editor των Εκδόσεων του Dumbarton Oaks (1958–1963), μέλος των Senior Fellows για τις Βυζαντινές Σπουδές (1967–1972) και μέλος του ερευνητικού προσωπικού (1972–1973). Η επιστημονική του προσέγγιση ήταν, επίσης, θεμελιώδης για πολλά ερευνητικά προγράμματα. To "Corpus of Dated Byzantine Inscriptions of Constantinople, Bithynia, and Eastern Thrace" (Συλλογή Χρονολογημένων Βυζαντινών Επιγραφών από την Κωνσταντινούπολη, τη Βιθυνία και την Ανατολική Θράκη), που ξεκίνησε από τον Καθηγητή Mango σε συνεργασία με τον Ihor Sevcenko το 1978, ολοκληρώνεται από την Anne McCabe υπό την αιγίδα του Κέντρου Μελέτης Τεκμηρίων της Αρχαιότητας στην Οξφόρδη και της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών, στο πλαίσιο του Προγράμματος Inscriptiones Graecae Aevi Byzantinae. Ο Cyril Mango υπήρξε, επίσης, ένας εκ των Διευθυντών στο πρόγραμμα για τα χριστιανικά μνημεία της τουρκικής Μεσοποταμίας (1982–1990) και Διευθυντής του προγράμματος για τον μητροπολιτικό ναό της πόλης Νίσιβις (1990–1991). Σημαντικός ήταν και ο ρόλος του ως εκδότη του The Oxford History of Byzantium (2002).
Η προσφορά του καθηγητή Mango στις βυζαντινές σπουδές υπήρξε τεράστια. Οι αναρίθμητες μελέτες του καθόρισαν τις γνώσεις μας για την ιστορία, την τέχνη και την αρχιτεκτονική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Με το πρώτο κιόλας βιβλίο του, το πρωτοποριακό The Brazen House. A Study of the Vestibule of the Imperial Palace of Constantinople (1959), έθεσε τις βάσεις για μια αριστοτεχνική και καινοτόμο χρήση των πλούσιων πηγών – κείμενα, αρχαιολογικά ευρήματα, επιγραφές, νομίσματα και ιστορικά τεκμήρια – προκειμένου να ανακατασκευάσει σημαντικά μνημεία της Κωνσταντινούπολης και να διερευνήσει θεμελιώδη ζητήματα των βυζαντινών σπουδών. Η πολυμάθεια του και η μοναδική ανάλυση των υλικών που εφάρμοζε καθόρισαν τη μελέτη της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης και των μνημείων της με βιβλία όπως τα Mosaics of St. Sophia at Istanbul (1962), Le développement urbain de Constantinople (IVe - VIIe siècles) (1985), αλλά και αναρίθμητα άρθρα μερικά από τα οποία θησαυρίζονται στο Studies on Constantinople (1993). Είναι σημαντικό να αναφέρουμε δύο ακόμα βιβλία του, τα Byzantium: The Empire of New Rome (1980) και Byzantium and its Image: history and culture of the Byzantine Empire and its heritage (1984), όπως και την προσφορά του στην κριτική έκδοση πολλών σημαντικών κειμένων της βυζαντινής γραμματείας. Ένα μεγάλο έργο για την αστική ανάπτυξη της Κωνσταντινούπολης βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας από τον Jonathan Bardill και θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις της Οξφόρδης.
Πολυμαθής και πολύγλωσσος, ο Cyril Mango μοιραζόταν τις γνώσεις του όχι μόνο με φοιτητές και ερευνητές, αλλά και με το ευρύ κοινό. Τα βιβλία του The Art of Byzantine Empire (1972), ένα εγχειρίδιο πρωτογενών πηγών στη μετάφραση και Byzantine Architecture (1976) υπήρξαν βασικά εγχειρίδια για περισσότερες από μία γενιές βυζαντινολόγων. Δημοσίευσε, επίσης, βιβλία για το ευρύτερο κοινό, όπως τα Hagia Sophia: A Vision for Empires (1997) και Chora: The Scroll of Heaven (2000) σε κείμενο δικό του και φωτογραφίες του Ahmet Ertuğ και το The Treasures of Turkey: The earliest civilizations of Anatolia Byzantium the Islamic Period με τους Ekrem Akurgal και Richard Ettinghausen (1966) των εκδόσεων Skira, Γενεύη.
Το 2008 ο Cyril Mango έδωσε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη την 27η ετήσια διάλεξη προς τιμήν του Francis Walton με τίτλο «Εικονίζοντας την Κωνσταντινούπολη». Στις 7 Μαΐου του ίδιου έτους πραγματοποιήθηκε συνέδριο για τον εορτασμό των ογδοηκοστών γενεθλιών του με θέμα «Βυζαντινή Αθήνα: Μνημεία, Ανασκαφές, Επιγραφές». Ο δεσμός του με τη Γεννάδειο θα συνεχιστεί και στο μέλλον, καθώς η πλούσια βιβλιοθήκη του θα περιέλθει στη Γεννάδειο. Η δωρεά του Cyril Mango και η γόνιμη επιστημοσύνη του θα αποτελούν πηγή έμπνευσης για φοιτητές και ερευνητές στις ερχόμενες δεκαετίες.