Στις 23 Φεβρουαρίου η Σμύρνη τιμά τον Άγιο Πολύκαρπο, μαθητή του Ιωάννη του Θεολόγου, ο οποίος θεωρείται πρώτος Επίσκοπος της πόλης (2ος αιώνας μ.Χ.). Η σημασία του για τον πρώιμο Χριστιανισμό είναι μεγάλη, καθώς ανήκει στην ιδιαίτερη εκείνη ομάδα αγίων που ονομάζονται ‘αποστολικοί πατέρες’ και αποτελούν το συνδετικό κρίκο μεταξύ των Αποστόλων και των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. Η περιγραφή του μαρτυρίου του, το ‘Μαρτύριο του Πολυκάρπου’, αποτελεί το πρώτο τέτοιο κείμενο μετά την περιγραφή του μαρτυρίου του Στεφάνου στην Καινή Διαθήκη (Πράξεις των Αποστόλων).

Οι Σμυρναίοι έδειχναν με περηφάνια τον τόπο που παραδοσιακά τοποθετούσαν τον τάφο του και το σημείο του πιθανού μαρτυρίου. Οι Ευρωπαίοι περιηγητές δεν παραλείπουν στις περιγραφές τους να το αναφέρουν, καθώς η θέση της σμυρναϊκής εκκλησίας μεταξύ των επτά εκκλησιών της Αποκάλυψης είναι εξέχουσα και τραβά πάντοτε το ενδιαφέρον τους. Ο Jacob Spon (1647-1685) που ταξίδεψε στη Σμύρνη μεταξύ 1675 και 1676 γράφει: «Το εσωτερικό αυτού του ερειπωμένου φρουρίου (Κατιφεκαλέ) είναι μόνο ένας μεγάλος σωρός από πέτρες. Υπάρχει επίσης ένα μικρό τζαμί που λέγεται ότι ήταν η αρχαία μητροπολιτική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη. Βλέπουμε στον προθάλαμο του δύο κίονες κορινθιακού ρυθμού, αλλά με τον πιο όμορφο τρόπο, που συναντάται στα έργα των αρχαίων. Κοντά στο τζαμί υπάρχει ένας μεγάλος θόλος που στηρίζεται σε πολύ μεγάλους στύλους. Νόμιζα ότι ήταν στέρνα, γιατί δεν υπήρχαν πηγές σε αυτή την ακρόπολη. Λίγο πιο κάτω, έξω από τα τείχη του, διακρίνονται τα ερείπια ενός παρεκκλησίου αφιερωμένου στον Άγιο Πολύκαρπο και τα ερείπια του τάφου του, όπου δεν υπάρχει τίποτα σημαντικό. Είναι κοντά σε ένα όμορφο και μεγάλο στάδιο, περίπου διακόσια πενήντα βήματα σε μήκος και σαράντα πέντε πλάτος».

J. Spon, Voyage d'Italie, de Dalmatie, de Grèce, et du Levant, fait aux années 1675 et 1676, I, Lyon 1678, 306-307.

Ο George Wheler (1650-1723), που ταξίδεψε μαζί με τον Spon, είναι πιο γλαφυρός στην περιγραφή του: "(...) εκείνη την εποχή αυτή η εκκλησία ήταν ως ένας ευγενής στρατός μαρτύρων, του οποίου ο Άγ. Πολύκαρπος, ο ποιμένας τους, ως ηγέτης τους, μαρτύρησε στο θέατρο ή στο στάδιο, φαγωμένος από άγρια θηρία. Ο τάφος του παραμένει ακόμα στο λόφο, που οριοθετεί τη βόρεια πλευρά του σταδίου, και τον επισκέπτονται με μεγάλη αφοσίωση. Αλλά η αληθινή του δόξα είναι ψηλά. Αυτοί οι Χριστιανοί παραμένουν ακόμη σημαντικοί, και σε πολύ καλύτερη κατάσταση, από οποιαδήποτε από τις υπόλοιπες από αυτές τις Επτά Εκκλησίες".

(G. Wheler, A journey into Greece / by George Wheler ... With variety of sculptures, London 1682, 240 (σχέδιο), 245, 247).

  

Η τιμή που επεφύλαξε η σμυρναϊκή κοινότητα στον Άγιο Πολύκαρπο φανερώνεται και στα πιο πρόσφατα χρόνια. Το 1886 τυπώνεται στη Σμύρνη από το τυπογραφείο της “Αμάλθειας” η   Ἀσματικὴ ἀκολουθία τῶν ἐν ἁγίοις πατέρων ἡμῶν Βουκόλου καὶ Πολυκάρπου ἐπισκόπων Σμύρνης, ενώ το 1911 ο Χρυσόστομος Σμύρνης εκδίδει τον ‘Ἱερὸ Πολύκαρπο”, εβδομαδιαίο, εικονογραφημένο θρησκευτικό περιοδικό. Αντίτυπό του μπορεί ο επισκέπτης να δει στην έκθεση της Γενναδείου Βιβλιοθήκης ‘Βιβλία της Μικρασίας. Πολιτισμικές διαδρομές του μικρασιατικού Ελληνισμού (1764-1922)’.

Μαρτυρίες κατοίκων της πόλης πριν το 1922 αναφέρουν ως αγαπημένο ρητό του Χρυσοστόμου Σμύρνης την παρακάτω φράση από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, δασκάλου του Πολύκαρπου, όταν απευθυνόταν στην εκκλησία των Σμυρναίων : “γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς” (Αποκ.2:10).