Γενναίοι και Ελεύθεροι. Αμερικανοί Φιλέλληνες και ο «ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων» (1776-1866)

Γενναίοι και Ελεύθεροι.

Αμερικανοί Φιλέλληνες και ο «ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων» (1776-1866)

Επιμελήτρια: Μαρία Γεωργοπούλου

Ψηφιακή περιήγηση: www.freeandbrave.gr

25 Μαΐου – 12 Δεκεμβρίου, 2021

Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη-Κυριακή: 12.00-18.00

Είσοδος ελεύθερη

H είσοδος στο χώρο του μουσείου επιτρέπεται με την επίδειξη:

πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης με ισχύ έως 6 μήνες από τη διάγνωση.

Η ταυτοπροσωπία θα πραγματοποιείται με επίδειξη ταυτότητας, διαβατήριου ή διπλώματος οδήγησης.

Ο μέγιστος αριθμών επισκεπτών στο χώρο είναι 12 άτομα, με 2 μέτρα απόσταση μεταξύ τους.

Η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική

The Free and the Brave: American Philhellenes and the 'Glorious Struggle of the Greeks' (1776–1866) from ASCSA on Vimeo.

Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, ένα θέμα κυρίαρχο ανάμεσα στις σημαντικές συλλογές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα διοργάνωσε έκθεση για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό. Για τη Γεννάδειο, μια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη με αντικείμενο την ελληνική ιστορία που ανήκει σε ένα σπουδαίο αμερικανικό ίδρυμα που έχει διακριθεί στη μελέτη της Ελλάδας από το 1881, η διακοσιετηρίδα είναι μια μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσει τις σχέσεις και διασυνδέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του αιώνα των επαναστάσεων. Η έκθεση, η οποία θα είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο, βασίζεται σε σπάνιο αρχειακό υλικό από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, καθώς και σε πίνακες ζωγραφικής και φιλελληνικά αντικείμενα, από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα.

Τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών, που αποτυπώνονται και στον Ύμνο της Ελευθερίας του Δ. Σολωμού.

Γκαρδιακά χαροποιήθη

και του Βάσιγκτον η γη,

και τα σίδερα ενθυμήθη

που την έδεναν και αυτή.

Οι συλλογές της Γενναδείου για το '21 περιέχουν εξαιρετικά σπάνιες εκδόσεις, φυλλάδια, απομνημονεύματα, εφημερίδες, αρχειακό υλικό, χαρακτικά, ταξιδιωτικά έργα, χάρτες, ποιήματα και σχολικά βιβλία και αποτελούν γνωστές πηγές για την Ελληνική Επανάσταση και τον Φιλελληνισμό. Η έκθεση εμπλουτίστηκε ακόμη με δάνεια από: τη Συλλογή του Μιχάλη και της Δήμητρας Βαρκαράκη, τα Αρχεία της Σχολής Χιλλ, τα Αρχεία της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα Διπλωματικά και Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, τις συλλογές των κων Κωνσταντίνου Αρνιακού και Robert McCabe.

Συγκινημένοι από την εξέγερση των Ελλήνων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, οι Αμερικανοί φιλέλληνες πυροδότησαν το δημόσιο αίσθημα και τη συμπάθεια υπέρ της Ελλάδας, συγκέντρωσαν χρήματα και προμήθειες για να βοηθήσουν τον αγώνα και πίεσαν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους να αναγνωρίσουν την ελληνική ανεξαρτησία. Η έκθεση επικεντρώνεται στη δράση μεμονωμένων ατόμων για να αναδείξει το εύρος της αμερικανικής υποστήριξης του αγώνα των Ελλήνων, αλλά και τις επιπτώσεις του κινήματος του Φιλελληνισμού στην εξέλιξη του νέου ελληνικού κράτους.

Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, που ιδρύθηκε το 1922 για να στεγάσει τη βιβλιοθήκη του Έλληνα πρεσβευτή Ιωάννη Γενναδίου, περιλαμβάνει στις συλλογές της μοναδικούς θησαυρούς που αφορούν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τον Φιλελληνισμό. Ξεχωριστή θέση μεταξύ αυτών έχει η συλλογή προσωπικών αντικειμένων του πλέον διακεκριμένου φιλέλληνα, ποιητή Λόρδου Βύρωνα. Η ποίησή του και οι φρικαλεότητες που διέπραξαν οι Οθωμανοί σε βάρος των Ελλήνων γνωστοποιήθηκαν γρήγορα στην Αμερική μέσω του Τύπου και ώθησαν τους Αμερικανούς Φιλελλήνες να πολεμήσουν στο πλευρό των επαναστημένων Ελλήνων, να συγκεντρώσουν χρήματα και προμήθειες ως ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα, ακόμη και να υιοθετήσουν ορφανά ελληνόπουλα. Ο Διαφωτισμός είχε προετοιμάσει το έδαφος: ως γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού που αγκαλιάζει τον Χριστιανισμό, η Ελλάδα άξιζε να αναστηθεί ως ελεύθερο και δημοκρατικό κράτος. Μόλις ελευθερώθηκε, η Ελλάδα δημιούργησε την εκπαιδευτική της υποδομή με την υποστήριξη Αμερικανών ιεραποστόλων που ίδρυσαν επιτυχημένα σχολεία σε ελληνικό έδαφος. Τέλος, η δυστυχία των Ελλήνων σκλάβων τροφοδότησε τη συζήτηση για την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ, όπως καταδεικνύει η ιστορία της Ελληνίδας Σκλάβας, του γλυπτού του Hiram Powers. Για να αποδώσει το περίπλοκο εύρος των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δύο χωρών, η έκθεση εκτείνεται χρονικά από την Αμερικανική Επανάσταση του 1776 έως την εξέγερση στην Κρήτη το 1866.

Ο Αδαμάντιος Κοραής αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του Αμερικανικού έθνους Thomas Jefferson. Το Μάιο του 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απηύθυνε έκκληση των Ελλήνων επαναστατών για αναγνώριση και υποστήριξη από την Αμερική στον νεαρό καθηγητή Edward Everett πρώτο κάτοχος της έδρας Ελληνικών Elliot στο Χάρβαρντ. Ο Νεοϋορκέζος Γεώργιος Τζάρβις έγινε αντιστράτηγος στις ελληνικές δυνάμεις, γνωστός ως «Καπετάν Ζέρβος», ενώ ο νεαρός γιατρός Samuel Gridley Howe ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824 και υπηρέτησε ως επικεφαλής χειρουργός του ελληνικού στρατού. Κομιτάτα Αμερικανών Φιλελλήνων στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφια και τη Βοστώνη έστειλαν σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα και διέσωσαν ορφανά ελληνόπουλα στις ΗΠΑ.

Η εκπαιδευτική δράση προτεσταντών ιεραποστόλων στην Ελλάδα τροφοδότησε τα ελληνικά σχολεία με πολύτιμα εγχειρίδια μεταφρασμένα από τα αγγλικά, ενώ το επιτυχημένο σχολείο που ίδρυσε ο αιδεσιμότατος John J. Hill και η σύζυγός του Frances στην Αθήνα εξακολουθεί να λειτουργεί ως σήμερα (Σχολή Χιλλ).

Η έκθεση διερευνά, επίσης, το ρόλο που έπαιξε το δουλεμπόριο, όπως το βίωσαν οι Αμερικανοί Φιλέλληνες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, στη διαμόρφωση της σκέψης για την χειραφέτηση των σκλάβων στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο ενός διάσημου γλυπτού, της Ελληνίδας σκλάβας του Αμερικανού γλύπτη Hiram Power, στο διάλογο μεταξύ Βορείων και Νοτίων σχετικά με την δουλεία.

Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «ΗΠΑ & Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας», από Επιτρόπους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και άλλους υποστηρικτές του έργου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Παρακολουθήστε την εκδήλωση που πραγατοποιήθηκε για τα εγκαίνια της έκθεσης, στις 25 Μαΐου 2021.