Το 1821 εξ ανατολών

Η διαδικτυακή συζήτηση «Το 1821 εξ ανατολών» ανοίγει ένα διάλογο ανάμεσα σε μια Βυζαντινολόγο και δύο Οθωμανολόγους. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε την Επανάσταση ως ελληνικό γεγονός, γενεσιουργό συμβάν του ελληνικού κράτους ή απόληξη οικονομικών, κοινωνικών και πνευματικών διεργασιών του Νέου Ελληνισμού, ενώ σχετικά πρόσφατα είδαμε και την προσέγγισή της ως ευρωπαϊκού γεγονότος. Οι τρεις συνομιλητές θα δώσουν ένα διαφορετικό στίγμα, επανεξετάζοντας την έννοια του 1821 ως γενεσιουργού γεγονότος της νεοελληνικής ταυτότητας και από την οπτική γωνία του Βυζαντινού πολιτισμού (Μαρία Μαυρουδή), εστιάζοντας στην οθωμανική διάσταση των Φαναριωτών (Χριστίνα Φίλιου), και μελετώντας τη σταδιακή αποξένωση των χριστιανών Οθωμανών υπηκόων στα Βαλκάνια από τους μουσουλμάνους, και ιδιαίτερα από το γενιτσαρικό σώμα (Μαρίνος Σαρηγιάννης). 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί μέσω zoom στα ελληνικά, με εικοσάλεπτη εισήγηση κάθε ομιλητή και θα ακολουθήσει συζήτηση. 

 

 

Συμμετέχουν:

Η Μαρία Μαυρουδή διδάσκει Βυζαντινή Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ. Μεγάλο μέρος του ερευνητικού και διδακτικού έργου της κατά την τελευταία εικοσαετία εστιάζει στον τρόπο που η βυζαντινή γραμματεία χρησιμοποίησε τις βυζαντινές μεταφράσεις αραβικών κειμένων στα ελληνικά, καθώς και τη σημασία της βυζαντινής γραμματείας για τη μεσαιωνική "Ανατολή" και "Δύση". Οι απαντήσεις που προκύπτουν από αυτά τα δύο ερευνητικά αντικείμενα οδηγούν σε μια αναθεώρηση της θέσης που κατέχει η αρχαία ελληνική γραμματεία στη βυζαντινή, αραβική, και λατινική πνευματική παράδοση, καθώς και την υποτιθέμενη περιθωριακή θέση του Βυζαντίου για τον ευρύτερο πνευματικό πολιτισμό του Μεσαίωνα. Η έρευνά της τιμήθηκε με το βραβείο MacArthur το 2002. 

 

Η Χριστίνα Φίλιου είναι Καθηγήτρια Οθωμανικής - και ‘Μετα-Οθωμανικής’ ιστορίας με ειδικότητα στην σύγχρονη Τουρκία και Ελλάδα - στο πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ. Το πρώτο της βιβλίο, Η Βιογραφία μιας Αυτοκρατορίας: Κυβερνώντας Οθωμανούς την Εποχή των Επαναστάσεων [Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution] (2011, ελληνική έκδοση 2021) εξετάζει τον ρόλο των Φαναριωτών στην Οθωμανική διακυβέρνηση και την κρίση και μεταμόρφωση που προκάλεσε η Ελληνική Επανάσταση τόσο στο ρόλο τους όσο και ευρύτερα στην οθωμανική διοίκηση. Αφηγείται την ιστορία αυτή μέσα από την βιογραφία ενός "αυτοδημιούργητου" Φαναριώτη, του Στέφανου Βογορίδη (1772-1859). Το καινούργιο της βιβλίο, Η Τουρκία: Ενα Παρελθόν Ενάντια στην Ιστορία [Turkey: A Past Against History] (2021, ελληνική έκδοση 2022) εξετάζει το πρόβλημα των πολιτικών διενέξεων και της αντιπολίτευσης στην ύστερη Οθωμανική και σύγχρονη Τουρκική πολιτική και πολιτιστική ζωή μέσα από τα μάτια ενός συγγραφέα, του Ρεφίκ Χαλίτ Καράϊ  (1888-1965). Η Φίλιου διευθύνει τα προγράμματα Νεοελληνικών σπουδών και Οθωμανικών/Τουρκικών σπουδών στο πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ. 

 

Ο Μαρίνος Σαρηγιάννης είναι Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ρέθυμνο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην οθωμανική κοινωνική, πολιτισμική και διανοητική ιστορία. Μεταξύ των τελευταίων του βιβλίων συγκαταλέγονται τα A History of Ottoman Political Thought (Λέιντεν 2019) και Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση. Από τον Γιουσούφ Μπέη στον Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά (μαζί με Σοφία Λαΐου, Αθήνα 2019).